De lepelaar is een soort reigerachtige vogel met een vleugelspanwijdte van 115 à 135cm. Hij staat hoog op z’n poten, is grotendeels wit van kleur en dankt zijn naam aan zijn unieke gigantische lepelvormige snavel. Die snavel doet dienst om voedsel uit het water te zeven.
In Noord-West Europa broedt de lepelaar voornamelijk in Nederland, waar de soort de laatste 50 jaar uit een diep dal is gekropen tot actueel ongeveer 4000 paar. Het Nederlandse succes zorgde mede voor nieuwe vestigingen in Engeland, Frankrijk, Duitsland en ook Vlaanderen. Zo broedt de lepelaar bv. sinds enkele jaren ook in de Blankaart te Diksmuide. Ze broeden in moerassige gebieden, rietvelden of struik-/boompartijen.

Lepelaars zijn trekvogels. Ieder najaar na het broedseizoen vertrekken ze weer naar hun winterkwartieren aan de West-Afrikaanse kusten. Vaak trekken ze samen in grote groepen. Samen vliegen is niet alleen energetisch maar ook veiliger, zeker voor de jonge vogels die de weg nog niet kennen.
In het voorjaar zien we vrij vroeg de eerste groepjes volwassen vogels opduiken rond eind februari-begin maart. Van samen trekken in grote groepen is er dan minder sprake want er speelt een andere factor, met name de voortplantingsdrift. Het gaat er dan om als eerste op de nestplaatsen te geraken en zo de beste stekjes weten te bemachtigen.

Klassiek verloopt de najaarstrek dus veel geconcentreerder dan de voorjaarstrek. Dit najaar waren er 2 ‘big days’, waarvan 8 oktober de allergrootste. Vanop de Schipgatduinen konden we die dag maar liefst 1485 exemplaren tellen! Deze telling valt in de top 10 van grootste dagaantallen gebaseerd op de beschikbare data uit de ‘trektellen’ database.

Net zoals de wielrenners waaiers maken om minder energie te verbruiken, zien we op grote trekdagen groepen lepelaars in V-vorm overvliegen. Naast die V-formaties met actieve vlucht, zagen we op de middag ook enkele grote groepen gebruik maken van de aanwezige thermiek. Net als een zweefvliegtuig, maken grote vogels graag gebruik van opwaartse luchtbewegingen om zo bijna zonder energie al cirkelend enorme hoogte winnen en daarna al afglijdend grote afstanden af te leggen.

Dit jaar lijkt echt een bijzonder jaar voor de lepelaar: vele oude trektel-records zijn gesneuveld. De huidige top 10 bestaat bijna integraal uit tellingen van dit jaar, met uitzondering van de telling van 1440 vogels op 30 september 2018 uit Azerbeidzjan. Die laatst genoemde telling beslaat overigens vogels van een meer oost-Europese populatie.

De vogels die de 8ste oktober te Koksijde werden geteld komen vooral uit Nederland. We hadden diverse grote groepen waarvan de grootste om 14h12 uit maar liefst 250 vogels bestond. De telling in de Schipgatduinen verliep van 9h00 tot 15h00. Na 15h00 gingen de vogels te hoog en ver door het binnenland waarop de telling werd beëindigd. Het reële aantal vogels lag die dag vast nog een pak hoger. Diezelfde dag werd in Nederland een nieuwe top één telling gerealiseerd van maar liefst 2471 vogels!

Los van de statistiek en de nummers, was het vooral bijzonder genieten van de wonderlijke vogeltrek. Twee maal per jaar verplaatsen zich boven onze hoofden miljoenen vogels van broed- naar wintergebieden, waarbij ze vaak duizelingwekkende afstanden afleggen. Er passeerden die dag nog diverse andere soorten, maar de lepelaar was de absolute ster van de dag. Het was een waar privilege om dit te mogen meemaken.

Koen - Aquila Pixels (fotografie & natuuroptiek)